Tridentinische Messe

Àls tridentiinischa Mass (làtiin. missa tridentina; àui „tràdizionälla làtiinischa Mass“ odd’r „Àlta Mass“) bezaichnet maa d’ hailiga Mass ìm Reemischa Riitüs ìn dr Form vum reemischa Massbüach vu 1570 odd’r ainer vu da noohfolgenda-n-Üüssgààwa bis d’ lätschta Wärsioon vu 1962. Ìnnerhàlb vu dr reemisch-kàthoolischa Kìrìch hàlt maa noch hìtt mànckmol d’ tridentiinischa Mass ìn dr Wärsioon vu 1962 àb, wo d’ Litürgiireforma vu da Papscht Pius XII. un Johànnis XXIII. iischliasst —dàs sìnn d’ lätschta Reforma gsìì vor àm Zwaita Vàtikàànischa Konzil. Dia Form vu dr Mass ìsch vollschtandig uff Làtiinisch —numma d’ Preedig därft ìn Volksschprooch gsajt wara.

D’ Bezaichnung „tridentiinisch“ schtàmmt vum Konzil vu Trient (làtiin. Concilium Tridentinum) ìm 16. Joohrhundert. Noh-n-em Schluss vum Konzil ìsch a ärnäijert reemisch Massbüach ärschìena. Bis 1962 sìnn numma klaina Veränderunga àn dr Litürgii gsìì; wagadam gheert àui d’ Wärsioon vu 1962 zem „tridentiinischa Riitüs“. Noh da litüürgischa Reforma vum Zwaita Vàtikàànischa Konzil ìsch d’ tridentiinischa Mass ìn da Joohra 1970 dur d’ Mass ìn Volksschprooch ärsätzt worra. Dr tridentiinischa Ritüüs ìsch àlso nìmm bnutzt worra, üüsser vu da kàthoolischa Tràdizionàlìschta, wo d’ näija Form vu dr Mass haftig kritisiart hann. Ànna 2007 hàt jedoch dr Pàpscht Benedikt XVI. d’ tridentiinischa Mass àls „üüsserordentliga Form vum Reemischa Riitüs“ (dàs haisst a gìltiger Sunderbrüüch) ärkläärt. Àm 16. Jüüli 2021 hàt àwwer dr Pàpscht Frànziskus ìm Motu proprio Traditionis custodis ärkläärt, àss d’ Mass vum Paul VI. un vum Johànnis Paul II. „dr ainziga-n-Üüssdruck vu dr lex orandi vum Reemischa Riitüs“ säjga. Dàs bediitet, àss maa d’ tridentiinischa Mass nìmm därft àbhàlta, üüsser wänn’s vum Ortsbischoof züagloo wìrd.